* * *

 

у тваіх дасканалых пальцах

я — толькі трымценьне

сьпеў лістоты

пад дотыкам тваіх цёплых вуснаў

 

пах дражніць — кажа: існуеш

пах дражніць — расхінае ноч

у тваіх дасканалых пальцах

я — сьвятло

 

зялёнымі месяцамі палаю

над памерлым невідушчым днём

раптам ведаеш —вусны ў мяне чырвоныя

 

— салёным смакам надплывае кроў —

 

* * *

 

Я — Юлія

мне 23 гады

некалі я кранулася каханьня

яно мела горкі смак

як філіжанка цёмнай кавы

пачасьціла

рытм сэрца

раздражніла

мой жывы арганізм

раскалыхала пачуцьці

 

адышло

 

Я — Юлія

на высокім бальконе

павіслая

крычу вярніся

клічу вярніся

плямлю

прыкушаныя вусны

барваю крыві

 

не вярнулася

 

Я — Юлія

мне тысячу гадоў

жыву —

 

Люстра

 

ляжу як учадзелая ад прыгажосьці свайго цела

я сёньня ўбачыла сябе тваімі ўласнымі вачыма

адкрыла мяккі згіб пляча акругласьць змораных грудзей

якія хочуць спаць і спакваля наперакор сабе спадаюць долу

і ног убачыла растуліну якая ахвяруецца бязьмерна

аж па няісны ўскрай аддаць усю мяне і тое па‑за мною

што б’ецца ў кожнай кропельцы дажджу ў кожным лісточку

я бачыла сябе нібыта праз шкляную шыбіну ў тваіх вачох

яны глядзелі на мяне я чула твае рукі

на цёплай і напятай скуры маіх сьцёгнаў

слухмяная твайму загаду стаяла голая перад вялізным люстрам

а потым засланіла вочы каб ня бачыць і ня чуць

самотнасьці табой расквечанага майго цела

 

* * *

 

ты — у маёй растанцаванай крыві

у зубах

ніткамі нэрваў зашморгнутых у вузел

чую — залатую жарсьць твайго цела

вяду па ім рукою

лёгка

лёгка

нагінаюся

адусюль

з канца да пачатку

і зноў

да канца

я

пасярэдзіне цябе

узьнятая над табою

уся — у табе

 

* * *

 

я люблю тужыць

карабкацца па поручнях звуку і колеру

хапаць адкрытым ротам

замерзлы пах

 

я люблю сваю самоту

завешаную вышэй

чым мост

які рукамі абнімае неба

 

і маё каханьне

якое ідзе басанож

па сьнезе

 

* * *

 

ну хадзі

абніму цябе лёгка

як загладжаная вада зямлю

 

ну хадзі

крануся тваіх броваў

як абуджаная вада

 

ну хадзі

спаду на твае вусны

як вада паднятая з дна

 

цёплым дашчом

прыхінутая

да шыбіны тваёй усьмешкі

застануся каб абсыхаць

усе астатнія сонечныя дні

 

* * *

 

ведаюць пра яго

мае набрынялыя грудзі

абуджаныя пацалункам на сутоньні

 

драпнутая рука

памяць

што задрамала ў лодачцы далоні

 

у маім нутры

ён зацьвіў

як калючы куст глогу

 

намерзлыя птушкі

маіх начэй

пазьляталіся ўсе

ядуць

 

* * *

 

не квітней пад маім вакном

на дажджы

не прасі шыбіны

каб ад твайго цёплага дыху растала

 

столькі лісьця

адышло каб не вярнуцца

 

праклятай зеленьню

падпаўзаеш пад маю галаву

і праз насупленыя бровы

кажаш: гэта я

 

а я адпіхваю

тваё срэбнае цела

у заціснутым кулаку сьпехам

крышу на пыл сарванае лісьце

 

* * *

 

абаперты аб поручні

ён быў такі прыгожы

што я пайшла зь ім у ложак

 

на небе

сьвяцілі дробныя зоркі

 

месяц узыходзіў

над левым бортам

 

у каюце пад палубай

пілі матросы

 

на агромністым акіяне

карабель быў сам

 

* * *

 

з тугі пішуцца вершы

з балючай

якая точыць сьпеўны плод цела

гледзячы на самотныя пальцы

я магу выснаваць пяць паэмаў

датыкаючы маіх напружаных вуснаў

я шапчу

і словы — разкалыханыя рытмам вялікай вады

плятуцца ў вершы

мокрыя

яны вельмі салёна сьцякаюць па твары

 

* * *

 

ты раскусіў нітку

вуснамі

хапаеш каралі рассыпаныя па шыі

у лагчынцы

паміж грудзьмі

зацьвіло поле

чырвоных ягадаў

ты абрываеш іх вуснамі

калі пакоцяцца долу

павісьнеш нада мною

трыюмфальнай аркай

 

* * *

 

брунатная пчало

калі мае вусны

рассыплюцца дасканала

на зорны пыл

ты ня сядзеш на далоні

ня ўджаліш

 

боль гэта слова без канца і краю

як цемра

цень ліхтара іржавы

прабегся па заплюшчаных павеках

 

заўтра

калі мае вусны

срэбна разьвеюцца

на ветры

перастане існаваць

яліна

і жоўты курасьлеп

і прыдарожны камень

 

толькі людзі

трохі пастаяць

зробяць знак рукою

што ўжо канец

пагасяць сонца

змахнуць брунатную пчалу

травы — камень

адыдуць

 

Ода да рук

 

Прывітаньне, мае далоні, мае чэпкія пальцы, зь якіх адзін, зашчамлёны ў дзьверцах аўтамабіля, сфатаграфаваны ў рэнтгенаўскіх прамянёх, — далонь на здымку нагадвала зьвіхнутае крыло — выпусьціў малюткі адростак косьці, пазначаны ўласным абрысам. Сардэчны палец левай рукі, калісьці аздоблены пярсьцёнкам, аўдавеў і ўжо ня носіць свае аздобы. Той, што даў мне пярсьцёнак, ужо даўно ня мае пальцаў, ягоныя рукі спляліся ў адно з карэньнем дрэва.

Мае рукі, якія столькі разоў дакраналіся схаладалых рук нябожчыкаў і цёплых моцных жывых далоняў. Якія ўмеюць так надзвычайна лашчыць, дотыкам запаўняючы прорву паміж існаваньнем і няіснасьцю, паміж небам і зямлёй. Рукі, якім не чужы боль бездапаможнасьці, учэпленыя ў сябе як дзьве палахлівыя, бяздомныя птушкі, што шукаюць насьлепа і паўсюды сьледу тваіх рук.

 

* * *

 

я нясу маё сэрца далікатна

як адсечаную галаву сьвятога Яна

зямля танцуе пада мною

 

маё сэрца ёсьць амёбай

якая без канца падаўжаецца

жывінкай

 

гэты сьвет належыць яму

ложак карціна чатыры куткі

 

маё сэрца любіць геамэтрыю

і гармонію

 

я нясу яго асьцярожна

як адсечаную

галаву сьвятога

 

* * *

 

учора я пісала вершы

так як сёньня раздаю пацалункі

мае пацалункі патаньнелі

а вершы трапляюцца штораз радзей

 

вершы пішу ўжо толькі тады

калі параніць мяне колер кветкі

або калі кажан

у начным пралёце

кранецца маёй шчакі

 

цалую ў кожную пару году

цалую выпадкова сустрэтых

студэнтаў лекараў паэтаў

 

яны потым пішуць пра гэта вершы

так як я раздаю пацалункі

прыгаршчамі

бяздумна

пасьпешліва

 

* * *

 

я пацягнула лякам пазногці

і мае пальцы блішчаць

мой валадар паспагадай

маім думкам

 

я падвяла павекі цёмнай фарбкай

і ў маіх вачох адбіваецца зорнае неба

мой валадар паспагадай

маёй празе

 

я прывітала цябе пацалункам

найпрасьцей як знаю

мой валадар паспагадай

майму каханьню

 

* * *

 

я разразаю памаранчу болю

кармлю паловай болю твае вусны

галодныя так дзеляць хлеб

а спраглыя ваду

 

я бедная — мне засталося толькі цела

тугой заціснутыя вусны

і рукі як асеньнія лісты

перад адлётам

я разразаю памаранчу болю

справядліва напалам

кармлю горкім насеньнем твае вусны

 

* * *

 

апошні дзень жніўня

 

сёньня вецер мае паўднёвую скуру

і нагадвае дыханьне майго каханка

— тры гады таму —

рот сухі ад пацалункаў

рот сухі як сэрца Нігерыі

мой каханак быў сэрцам Нігерыі

 

мы кахаліся тры сьпякотныя месяцы

неразлучныя як чалавека і яго чорны цень

мае пальцы ўплеценыя ў мяса яго далоняў

маё лёгкія расьспяваныя яго дыханьнем

белай рукой я адгартала валасы зь цёмнага чала

ноччу яго галава квітнела побач маёй як трапічная кветка

 

ён гаварыў мне пра лагодныя ночы Нігерыі

пра акіян які ліжа ўзьбярэжжы залатога пяску

пра зоркі якія падаюць у падстаўленыя далоні

пра пальмы якіх лістота як адкрытыя далоні

я слухала не адрываючы вуснаў ад яго рукі

 

тры гады таму

 

адышоў акіян ад мяне

пацямнелі ўзьбярэжжы залатога пяску

пагасьлі залатыя зоркі — паркія ночы Нью-Ёрку

маё цела астыла

і толькі часам вецер

на небе белым ад холаду

запальвае бязьлітаснае чорнае сонца

 

* * *

 

заўсёды калі мне хочацца жыць я крычу

калі жыцьцё пакідае мяне

я прыхінаюся да яго

гавару — жыцьцё

яшчэ ня йдзі

ягоная цёплая рука ў маёй

мае вусны пры ягоным вуху

шапчу

 

жыцьцё

— як быццам жыцьцё было каханкам

які хоча мяне пакінуць —

 

я вешаюся на ягонай шыі

крычу

 

я памру калі ты мяне пакінеш

 

* * *

 

я ня ўмею быць толькі чалавекам

сядзіць ва мне спалоханая мыш

і падкая на кроў ласіца

і сполах і пагоня

парослае валосьсем мяса

і мысьленьне

 

я ня ўмею быць толькі дрэвам

само цярплівае ўзрастаньне мне ня трэба

ні разгалістасьць

ні плады

ні квет

 

цікаўнасьцю разрэзала кару

ашліфавала кроплі цьвёрдае жывіцы

жывую тканку замяняю штодня

у парахню міготкіх слоў

 

словам

распавядаю пра мае пакуты

як быццам лірыка была ключом

каб адчыніць замкнёны прад вякамі рай

 

* * *

 

Божа мой зьмілуйся нада мною

чаму ты стварыў мяне на непадабенства

цьвёрдых камянёў

 

я поўнюся тваімі таямніцамі

ваду зьмяняю ў віно прагі

віно зьмяняю ў полымя крыві

 

Божа майго болю

вымасьці аксамітным дыхам

пустое гняздо майго сэрца

лёгка — каб не пашкодзіць крыльля

тхні ў мяне птушку

з голасам пасрэбраным чульлівасьцю

 

* * *

 

мой твар стаецца штораз больш

веташным месяцам

 

пакрыты сеткай жалабкоў

як грэцкая ваза

выкапаная зь зямлі

 

поўніцца памяцьцю дакрананьня

рук і вуснаў якія даўно ўжо рассыпаліся ў прах

 

у дадзены момант

ён падыходзіць толькі для музэйнай паліцы

 

занадта крохкі

і занадка дарагі

каб карыстацца ім штодня

 

* * *

 

Сёлета зноў прыйшла вясна, вясна нечувана знаёмая, і таму паэзія душыцца ад уласнага дыханьня. Дрэва пад маім вакном зьдзяйсьняе плагіят ужо дваццаты год запар, да зялёных лісткоў дадаючы зялёныя лісткі. Кветкі чарэшні сёлета ня розьняцца ад тых у пачатку чарэшневага дрэва, гэты самы пах пранікае паветра. І — хоць старыя людзі кажуць, што гэта стамляе — мая сястра цалуецца пад дрэвамі так сама, як цалавалася я; цалуецца жарсна, паўтараючы бясконца плагіят першага пацалунку. Я яшчэ магла б прыгадаць травы, усе травы, якія ўзыйшлі з насеньня верна і няўступна, тыя самыя, такія самыя як некалькі месяцаў таму. Жыцьцё не баіцца зьдзяйсьняць плагіят, родзячы жыцьцё, і заўсёды аднолькава зьдзіўляе манатонная ў сваёй настойлівасьці сьмерць. Чаго ж тады асуджаць вершы пра каханьне, чаго іх дапікаць за бессаромнасьць і прымітыўнасьць бязладнага стогну асалоды, паўтаранага верна стагодзьдзямі, якія ані дбаюць пра чытачоў?

 

* * *

 

Мой каханы запытаў мяне: ці верыш у жыцьцё пасьля сьмерці? Я адказала: паверу, але толькі тады, калі ружа, якая гэтага вечару расьцвіла ў нашым садзе, будзе пахнуць пасьля скону ўсіх сваіх пялёсткаў. Мой каханы запытаў мяне: ці хочаш пайсьці ў неба? Схачу, — адказала я, — але толькі тады, калі неба цёплае як твае абдымкі, прасторнае як тваё дыханьне і дзікае як пацалунак. Мой каханы запытаў мяне: ці заўсёды будзеш мяне кахаць? Я адказала: калі вечнасьць ёсьць хвіляй паміж маім пустым сэрцам і сэрцам, напоўненым каханьнем, дык ніколі ня будзе часу, у якім я цябе не кахала б.

 

* * *

 

мой цень ёсьць жанчынай

я адкрыла гэта на сьцяне

ён усьміхаўся хвалістасьцю ліній

і птушка бёдраў са складзенымі крыламі

сьпявала на галіне ўсьмешкі

 

расквітнелае дрэва

абвешанае зялёнымі папугамі

праз распасьцёртыя крылы

памаранчы залатая сьпеласьць

сонца зіхаціць на кроплях

на дажджы

простае і голае дрэва

мае вусны прачыненыя грудзі

 

замігцеў маладзік веек

і згас

калі ты задзьмуў агеньчык запалкі

і ўпёрся даланямі ў мае рукі

мой цень быў жанчынай

пакуль ня зьнікнуў

 

усе мае сьмерці

 

колькі раз можна памерці ад каханьня

першы раз сьмерць мела горкі смак зямлі

горкі смак

церпкая кветка

чырвоная пякучая гвазьдзіка

 

другі раз — толькі смак прасторы

белы смак

халодны вецер

глухое рэха грукатлівых колаў

 

трэці раз чацьверты раз і пяты раз

я памірала менш узьнёсла і з рутынай

чатыры сьцены пакоя наўзнак

твой востры профіль нада мною

 

* * *

 

навошта я памыла грудзі

і кожны валасок асобна

часалася у вузкім люстры

пустуюць мае рукі

і пасьцель

 

тонкі сьцізорык цёмнае начы

разрэзаў шлюбны персьцень

і ён завіс паўмесяцам

пад набрынялай сокам яблыняй

 

я тузаюся тармашуся

з крухмаленай кашуляй

гуляе зрыўны вецер

 

мой жывот — гладкая сажалка

а грудзі — бурапенная вада

загладзіць іх — загладзіць — загладзіць

ахмялелае сьвятло на додніцы

знойдзе мае сасьмяглыя вусны

неахвотна й па-чужому

пацалуе смугою — адыдзе

 

* * *

 

птушка майго сэрца

не сумуй

накармлю цябе зернем радасьці

разблісьнеш

 

птушка майго сэрца

ня плач

накармлю цябе зернем чульлівасьці

паляціш

 

птушка майго сэрца

з апушчанымі крыламі

ня тузайся

накармлю цябе зернем сьмерці

засьнеш

 

* * *

 

ці сьвет крыху памрэ

калі я памру

 

гляджу гляджу

атулены лісіным каўнерам

ідзе сьвет

 

ніколі ня думала

што я — валасок у ягоным футры

я заўсёды была тут

а ён — там

 

аднак жа

прыемна падумаць

што сьвет крыху памрэ

калі я памру

 

* * *

 

мае калені паддаюцца

твая далонь на маёй шыі

— па вялізным небе

ходзіць сонца —

 

прывабленае

чэрню тваіх зрэнак

адтульвае павекі

і п’е расу

 

а потым застаецца

сухая і брунатная зямля

па ёй блукаюць

залатыя плямы сонца

твае пальцы

адгінаюць долу

маю шыю