Свята Памерлых

 

Першага лістапада

гэта дзень калі кожны прыстойны паэт

піша прынамсі адзін вершык

Усе святочна ўбраныя

уздымаюцца з месцаў

з горада прыязджае транспарт з жывымі кветкамі

Памерлыя за панаваннем прускім

прыціснутыя крыжамі

бездапаможна раскінулі рукі

Памерлыя за панаваннем аўстрыйскім

ляжаць у мундзірах расшпіленых

з газетамі ў роце

Памерлыя за панаваннем рускім

пад зямлёй неглыбока плывуць па-варшаўску

жыватом па пяску

 

Памяць

 

Мёртвым прыносім

скарыстаныя рэчы

І кажам ім словы

ў якіх не хапае літар

На магілах саджаем краскі

але вельмі спрытна

нібы выхваляемся

нашым добрым здароўем

А па вяртанні мяркуем

найлепей было б

слаць памерлым пасылкі

 

Праўда

 

Паўстань адчыні дзверы развяжы канаты

вымкніся з павуціны нерваў

ты быццам Ёна, што ператраўлівае кіта

Не давай рукі гэтаму чалавеку

выпрастайся абсушы тампон языка

выйдзі з кокана разгарні слізістыя

удыхні глыбейшыя пласты паветра

і паволі памятаючы правілы сінтаксісу

гавары праўду дзеля гэтага служыш левай рукою

трымаеш любоў а правай нянавісць

 

Чалавек які мае рацыю 

 

Як выглядае чалавек які мае рацыю

які гальштук ён носіць

ці гаворыць складанымі сказамі

ці ходзіць у падраным касцюме

ці выйшаў ён з мора крыві ці выйшаў

з мора забыцця ці на ягоным адзенні

засталася соль з вострым прысмакам

з якой эпохі гэты чалавек

ці мае ён твар зямлістага колеру

ці плача праз сон і што бачыць у сне

ці безупынна той самы пакой

з бессардэчнымі сценамі ці ён размаўляе

сам з сабой ці жыве ў найманым целе

старога ці неспакою высокі падатак

што плаціць за гэтую клетку ці ён выгнаннік

і з якога ён горада ці гэта гоніць

яго цікаўнасць ці ўсё аплачана

хто за гэта адказвае і скуль тая пляма

на ягоным плашчы той хто стаіць за ім

ці змог бы яму апавесці што

ўсё адносна і залежыць ад таго як паглядзець на гэта

і невядома як насамрэч

спраўдзі ці здолееш пазнаць яго

калі ён пераходзіць вуліцу

сагнуты пад цяжарам мозгу

 

Цішыня

 

Здараецца, што і на вялікі горад

апускаецца цішыня і чуваць, як па

тратуары, гнанае ветрам,

нясецца леташняе лісце

у сваёй бясконцай вандроўцы

да смерці.

 

Курс замежнай мовы

 

Мой дзед чытаў лекцыю нямецкай

у Львоўскім універсітэце — а восьмай раніцы.

Багата студэнтаў спазнілася.

Дзядуля Караль любіў дысцыпліну

і прымацаваў да касяка засаўку,

а ў восем нуль адну зала была зачыненая.

А яны спалі, доўгім, шчаслівым сном,

не ведаючы, што гэты горад перастане існаваць разам з засаўкай, што ўсё скончыцца,

што наперадзе высылкі, экзекуцыі, плач,

і што тая засаўка будзе калісьці

ідылічнаю згадкай,

брошкаю з Геркуланума,

скарбам.

 

Ці хочаш ты плакаць

 

Я праходзіў пад шатрамі дрэў

і кроплі дажджу зрэдчас краналі мяне,

нібы пытаючы:

ці хочаш ты цярпець?

Ці хочаш ты плакаць?

Волкім было паветра,

Бліскучым лісце,

пахла вясной і няшчасцем

 

Ехаць у Львоў

 

Бацькам

 

Ехаць у Львоў. З якога вакзала ехаць

у Львоў, калі не ўва сне; на дасвецці,

калі на валізках раса і нараджаюцца

экспрэсы і «хуткія». Раптам паехаць у

Львоў, уночы ці ўдзень, у верасні

ці ў сакавіку. Калі Львоў існуе, пад

покрывам межаў і не толькі ў маім

новым пашпарце, калі харугвы дрэваў,

таполі і ясені гучна дыхаюць, быццам

індзейцы, і раўчукі мармычуць на цьмяным

сваім эсперанта, а вужы, як мяккі знак

у рускай мове, чэзнуць у травах.

Сабрацца й паехаць, не сказаўшы

нікому «бывай», апоўдні, знікнуць так, як

непрытомныя паненкі. І лапухі, зялёнае

войска лапухоў, а пад імі, пад парасонамі

венецыянскай кавярні, слімакі размаўляюць

пра вечнасць. А катэдра высіцца,

памятаеш, так вертыкальна-вертыкальна,

як нядзеля, і белыя сурвэткі, і паўнюткае

вядро малін, якое стаіць на падлозе,

і маё жаданне, якога пакуль не было,

адно сады, пустазелле й бурштын

вішні, і непрыстойны Фрэдра.

Львова заўсёды было зашмат, ніхто не мог

зразумець усіх кварталаў, пачуць шэпт

кожнага каменя, спаленага сонцам,

царква ўначы маўчала зусім іначай,

ніж катэдра, езуіты хрысцілі расліны,

лісток за лістком, але тыя раслі

і буялі без памяці, а радасць таілася

ўсюды: у калідорах, млынках для кавы,

што самі круціліся, у блакітных імбрыках,

у крухмале, які быў першым

фармалістам, у кроплях дажджу і калючках

руж. У садзе жоўклі змерзлыя фарзіцыі.

Званілі званы і дрыжэла паветра, кішноты

мнішак, як шхуны, плылі пад тэатрам,

свету было так многа, што ён мусіў на біс

выступаць бясконцую колькасць разоў,

публіка вар'яцела і не хацела

пакідаць залю. Мае цёткі яшчэ

не ведалі, што некалі я ўваскрашу

іх, і жылі так наіўна і адасоблена,

служанкі бегалі па свежую смятану,

чыстыя і адпрасаваныя, у дамах трохі

гневу і шмат надзеі. Бжазоўскі

 прыехаў на лекцыі, адзін з маіх дзядзькаў

пісаў паэму пад назвай «Чаму?»,

прысвечаную Ўсявышняму і Львова было

зашмат, ён не змяшчаўся ў посудзе,

рассаджваў шклянкі, выплёхваўся са

стаўкоў, азёраў, віўся дымам з комінаў,

перакідваўся ў агонь і навальніцу,

рагатаў бліскавіцамі, лагаднеў,

вяртаўся дамоў, чытаў Новы Запавет,

спаў на канапе пад гуцульскім кілімам,

Львова было зашмат, а цяпер яго

цалкам няма, ён рос нястрымна, а нажніцы

прымаразкаў, як заўсёды ў маі, рэзалі,

без літасці і без ласкі, ах, пачакайце,

хутка прыйдзе цёплы чэрвень і мяккая

папараць, бясконцае поле лета

альбо рэчаіснасці. Але нажніцы рэзалі

ўздоўж і ўпоперак па валокнах, краўцы,

садоўнікі і цэнзары рэзалі цела і вянкі,

секатары нястомна працавалі,

як у «Нажнічках-чараўнічках», дзе трэба

выцінаць лебедзя ці аленя. Лёзы,

нажніцы і сцізорыкі драпалі,

рэзалі і падкарочвалі пышныя рызы

прэлатаў, пляцаў і камяніц, дрэвы

бязгучна падалі, як у джунглях і

катэдра дрыжэла, а ўранку было развітанне

без хустак і слёз, такія сухія

вусны, я ніколі цябе не пабачу, столькі

смерці чакае цябе, чаму кожны горад

павінен стаць Іерусалімам, а кожны

чалавек жыдам, і цяпер толькі ў спешцы

збірацца, заўсёды, штодня і ехаць,

колькі ёсць духу, ехаць у Львоў,

бо ён існуе, спакойны і чысты,

як персік. Львоў паўсюдна.

 

Старэйшаму брату

 

Як спакойна мы ідзём

праз дні і месяцы,

як ціха спяваем чорную калыханку,

як лёгка ваўкі разрываюць нашых братоў,

як лёгка дыхае смерць,

як хутка

караблі плывуць

па артэрыях.